بررسی وضعیت خودروی خانوارهای یارانه‌بگیر در ایران؛ از پژو تا پورشه!

خودرو یکی از مهم‌ترین دارایی‌های هر خانوار است و بررسی الگوی خرید و استفاده از خودرو، تصویری روشن از وضعیت اقتصادی و رفاهی افراد ارائه می‌دهد. یارانه‌بگیران، به‌عنوان قشری که از حمایت‌های دولتی برخوردارند، اغلب به دنبال خودروهایی با قیمت مناسب و کاربری ساده هستند.

تحقیقات و آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد که بیشترین سهم خودروهای یارانه‌بگیران، به مدل‌های اقتصادی و جمع‌وجور مانند پراید، پژو و تیبا تعلق دارد و خودروهای لوکس و گران‌قیمت در میان آن‌ها بسیار محدود است. شناخت این الگوها می‌تواند به سیاست‌گذاران و فعالان بازار خودرو کمک کند تا تصمیمات بهتری در زمینه تولید و عرضه خودروهای اقتصادی اتخاذ کنند.

طبق آخرین آماری که وزارت رفاه از خانوارهای تحت پوشش دریافت یارانه داشته است، ۲۱ میلیون و ۵۲۷ هزار و ۴۰۸ دستگاه خودرو زیر پای خانواده‌های ایرانی است و آمارها نشان می‌دهد که نزدیک به همین تعداد خانوار یعنی ۷۵ میلیون ایرانی هم یارانه می‌گیرند و البته در آمار دیگر نیمی از خودروهای خانوارهای یارانه‌بگیر زیر ۲۵۰ میلیون تومان ارزش دارد.

به گزارش ایرنا، آمار به دست آمده از مرکز آمار ایران و پایگاه رصد رفاه ایرانیان در بررسی دارایی خانواده‌های ایرانی نشان می‌دهد تا همین چند ماه پیش که حذف دهک‌های پردرآمد انجام نشده بود، چهار دستگاه لامبورگینی، ۱۸۱ دستگاه مازراتی و سه هزار و ۴۵۱ دستگاه پورشه زیر پای یارانه‌بگیران بوده است.

رصد وضعیت اقتصادی یارانه‌بگیران در پایگاه رصد رفاه ایرانیان بر اساس شاخص‌هایی چون داده‌های بانکی (پردازش شاخص‌های سامانه شاپرک)، مالکیت خودرو، ملک، حمایت‌های اجتماعی، سلامت، حقوق و بازار بورس انجام می‌گیرد و به طور مداوم بر نسبی و ناکامل بودن آنها نیز تاکید می‌شود.

بررسی توزیع ارزش خودروی ایرانیان نشان می‌دهد در جامعه‌ای که فقط چهار دهم درصد (۰.۴ درصد) خودروها بیش از پنج میلیارد تومان ارزش دارند، حذف یارانه سه دهک بالا یعنی حذف دارندگان خودروهای متوسط نه فقط حذف دارندگان خودروهایی چون لندکروزر و پورشه!

بر اساس همین آمار، تعداد کل خودروهای تولیدی ایران خودرو در خیابان‌های کشور و زیر پای یارانه‌بگیران ۹ میلیون و ۹۸۷ هزار و ۴۸۳ دستگاه، سایپا هشت میلیون و ۲۵۴ هزار و ۵۵۵ دستگاه، رنو ۸۵۹ هزار و ۱۹۲ دستگاه، هیوندایی ۳۴۱ هزار و ۹۳۵ دستگاه و کیا ۳۰۷ هزار و ۴۶۷ دستگاه است و تعداد خودروهای مختلف چینی هم به همین ترتیب در کشور به چند ۱۰۰ هزار دستگاه می‌رسد.

توزیع ارزش خودروها بر حسب سال تولید

نکته جالب اینکه آمار توزیع ارزش خودروهای موجود در کشور می‌تواند آنها را از قالب یک کالای لوکس به خودرویی پرهزینه تبدیل کند زیرا به طور میانگین عمر خودروهایی که در کشور تردد می‌کنند حدود ۱۳ سال است.

شیوه دهک‌بندی خانوارها در کشور از یک فرمول ساده تبعیت می‌کند؛ جمعیت بیش از ۸۵ میلیون نفر تقسیم بر ۱۰ دهک و سپس طبقه‌بندی بر اساس وضعیت اقتصادی انجام می‌شود. حذف افراد حاضر در دهک‌های ۹، ۸ و ۷ به دلیل نزدیکی میزان درآمد و وضعیت اقتصادی دشوار است و حتی با تقسیم هر دهک به صدک‌های جمعیتی، این نزدیکی بیشتر خود را نشان می‌دهد.

تحلیل آمار نشان می‌دهد فاصله هزینه بین دهک ۹ و ۱۰ بیش از ۳۰ میلیون تومان است، یعنی نزدیک به ۲ برابر دهک ۹، و از دهک ۱ تا ۹ افزایش هزینه‌ها تدریجی و پیوسته است، اما در گذار از ۹ به ۱۰ شکاف جهشی و غیرخطی رخ می‌دهد. اضافه کردن وضعیت خودرو به این درآمد نیز تاییدی بر دشواری حذف سه دهک بالای جامعه بدون اطلاعات مالی دقیق است، که چه‌بسا به معنای حذف دارندگان خودروهای متوسط مانند پژو و پراید باشد.